Essentieel onderwijs middenin de maatschappij

Toen vier MSc Building Technology studenten in 2024  begonnen met het vak User-Centered Sustainability Studio – het laatste vóór hun afstuderen – dachten ze dat ze een ‘gewoon’ vak zouden volgen met een duidelijk afgebakende opdracht. Inmiddels weten ze beter. Docent Craig Martin stuurde de groep Delft-West in om uit te vinden hoe hun expertise een relevante bijdrage aan de wijk kon leveren. “Mijn studenten zijn al technische experts; tijdens dit vak leren ze verantwoordelijkheid, empathie, aanpassingsvermogen en omgaan met alledaagse problemen in de samenleving.” 

Het zijn essentiële eigenschappen voor elke student, gezien de missie van de universiteit om maatschappelijk betrokken ingenieurs op te leiden. “De TU is een fantastische instelling. We behoren op technisch gebied tot de absolute top, maar die uitmuntendheid kan onze relatie met de maatschappij ook in de weg staan,” legt Craig uit. “Onderzoekers zien bewoners vaak niet als experts. Qua technische kennis klopt dat misschien, maar op veel andere gebieden niet. Door bewoners zo te beschrijven, creëren ze een wij-zij-mentaliteit, waarmee ze zichzelf en de TU automatisch boven de rest van de stad plaatsen. Dat is geen goed uitgangspunt voor een gelijkwaardige band. Als we echt maatschappelijk verantwoorde ingenieurs willen opleiden, moeten we onze studenten leren hoe ze op een gelijkwaardige manier een band opbouwen met bewoners.”  

Uitdagingen ophalen in de wijk 

Zijn aanpak is voor veel studenten een stap uit hun comfortzone. Daarom kregen ze een startopdracht:  Kies een uitdaging die te maken heeft met het versnellen van de energietransitie.  “Het begin van de cursus was heel uitdagend, omdat we echt op zoek moesten naar de beste aanpak om erachter te komen wat er speelt in de wijk”, vertelt student Eva Soumelidou. Met behulp van WIJStad kwamen de studenten in aanraking met verschillende organisaties in Delft-West. Op basis van gesprekken met medewerkers van deze organisaties besloten ze om vrijwilligerswerk te gaan doen, om zo beter met mensen in contact te komen en echt te begrijpen welke problemen er spelen in de gemeenschap. Daarna zouden ze een uitdaging kiezen om op te lossen.  

Koffiezetten en luisteren 

“Het hele vak was interessant en spannend, omdat het echt anders was dan ieder ander vak dat ik ooit heb gevolgd aan de TU”, vertelt Giel-Jon van Beijnum. Samen met Eva deed hij vrijwilligerswerk in het pas geopende WIJcafé in Poptahof. Ze leerden hoe ze een goede kop koffie moesten zetten en dat mensen vaak gewoon een luisterend oor nodig hebben. “Het WIJcafé is een van de weinige plekken in Delft waar ouders kunnen ontspannen met een drankje terwijl hun kinderen spelen. Ik sprak mensen die dat als een echte opluchting ervaarden. Het is niet direct gelieerd aan onze opdracht, maar geeft wel aan wat er speelt in de samenleving,” vertelt Eva. 

Alledaagse gesprekken 

Geunchan Song had een totaal andere ervaring. “Ik meldde me aan als gesprekspartner bij een oudere man met een beperking. Hij aarzelde in het begin, omdat hij het niet zag zitten om een buitenlandse student over de vloer te hebben. Uiteindelijk hebben we toch een band opgebouwd. Hij spreekt goed Engels, wat voor mij handig is, maar leert me ook iedere week Nederlandse woorden. Ik heb hem geprobeerd te interviewen, maar dat zag hij niet zitten. Uiteindelijk heb ik ervoor gekozen om via alledaagse gesprekken tot de kern te komen. Die werkwijze kost veel tijd, maar levert ook veel op. Pas als je een band met iemand hebt opgebouwd, kom je in gesprekken tot de kern van eventuele uitdagingen. Het was mooi dat ik daar van mijn docent de ruimte voor kreeg.” 

Het verbaasde student Russ Daverveld dat niet iedereen stond te springen om met studentvrijwilligers te werken. “Ik ging ervan uit dat het makkelijk zou zijn om een plek te vinden, maar veel organisaties zoeken vrijwilligers die voor een langere tijd blijven, iets wat wij niet konden bieden. Daarnaast hebben sommige organisaties slechte ervaringen met studenten en zijn daardoor niet meer geïnteresseerd. Je moet echt een bescheiden houding aannemen. Ik ging aan de slag bij sociale werkplaats Stichting Stunt. Alles was nieuw. Daar besefte ik dat ik, ondanks mijn studie, heel veel dingen nog niet wist.” 

Bouwen aan een langdurig goede relatie met de stad 

De andere studenten leerden dat het belangrijk is om actief te luisteren. “Je kunt niet zomaar met een notitieblok rondlopen en een paar vragen stellen. Dan bouw je geen vertrouwen op en krijg je niet de juiste antwoorden”, vertelt Giel. Daarnaast heerst er op sommige plaatsen onderzoeksmoeheid. “Studenten doen tien weken onderzoek in de wijk, spreken met mensen en stellen vragen. Ze komen input halen. Maar wat brengen ze? Na die tien weken gaan ze verder met een ander vak, zonder dat er voor bewoners iets is veranderd. Mensen hebben daar op den duur geen zin meer in”. 

Deze realisatie bracht de studenten op een uitdaging die ze wilden oplossen: Hoe maak je contact met een gemeenschap, bouw je vertrouwen op en zorg je dat dit vertrouwen blijft bestaan? Ze besloten een vaardighedenpakket te ontwikkelen om aan de TU te presenteren. “We willen de universiteit ervan overtuigen dat zij kan profiteren van een sterke relatie met de rest van Delft, die gebaseerd is op wederzijds vertrouwen”, zegt Russ. 

Bruggen bouwen met een spel 

Eén van de middelen in het vaardighedenpakket is een spel, waarbij spelers worden aangemoedigd om met elkaar te praten vanuit verschillende rollen en perspectieven. Het spel moet een brug slaan tussen het ‘echte’ leven en de universiteit.  Ze zien hun werk als een eerste stap in hun opdracht waarbij ze de energietransitie moesten versnellen. “Andere studenten kunnen verder bouwen op ons werk en daadwerkelijk met het onderwerp aan de slag”, vertelt Eva. Het lange termijn-perspectief van de groep is om een solide band op te bouwen, zodat bewoners en studenten van elkaar blijven leren en profiteren ongeacht het vraagstuk. 

Maatschappelijk betrokken voor het leven 

De docent is trots op wat de groep in tien weken heeft bereikt: “Ze hebben echt op een betekenisvolle manier vooruitgang geboekt. Ze hebben hun eigen weg gevonden en tegelijkertijd hun technische denkwijze verder ontwikkeld. Ik vind het fantastisch hoe ze professioneel kunnen uitleggen wat de voordelen zijn van een sterke band tussen de stad en de universiteit, voor bewoners, onderzoekers en studenten. Hun toekomstige vaardigheden als ingenieur zijn hierdoor zeker verbeterd. Maar het belangrijkste is dat ze hebben ervaren wat het betekent om een maatschappelijk betrokken ingenieur te zijn. En daar zullen ze de rest van hun leven van profiteren.”