Open textbooks van idee tot publicatie met de TU Delft Library
Auteur: Merel Engelsman
De TU Delft stimuleert haar docenten om waar mogelijk open textbooks te produceren en te gebruiken. De TU Delft Library biedt belangrijke kennis en ondersteuning bij het publicatieproces – van eerste idee tot online publicatie. Met Jacqueline Michielen-van de Riet, medewerker Education Support, als spil.
De dienst Open Textbooks is in 2018 opgezet door de afdeling Education Support. Sindsdien zijn er met succes enkele tientallen open tekstboeken gepubliceerd die zowel binnen en buiten de TU Delft goed gebruikt worden. “Het biedt voordelen voor docenten én studenten,” zegt Jacqueline. “Docenten kunnen het materiaal precies afstemmen op hun specifieke onderwijsbehoeften. En studenten hoeven niet langer dure boeken aan te schaffen waarvan ze misschien maar één of enkele hoofdstukken gebruiken.”
Directe begeleiding
De inhoudelijke invulling van een open textbook ligt bij de docent, maar er komt veel meer bij kijken. “Als bibliotheek bieden we ondersteuning bij alle praktische zaken rondom het publicatieproces van open textbooks,” zegt Jacqueline. “Helemaal in het begin controleerde ik vooral of de gebruikte afbeeldingen wel rechtenvrij waren. De bedoeling van een open textbook is immers dat iedereen, waar ook ter wereld, de tekst en afbeeldingen daarin zonder meer kan gebruiken. Bijvoorbeeld in een college of eigen dictaat.”
Ondertussen begeleidt Jacqueline het hele proces van eerste idee tot aan het beschikbaar maken van het open textbook op toonaangevende wereldwijde websites voor open onderwijsmateriaal – van het opstellen en bewaken van doorlooptijden tot het aanvragen van ISBNs. Daarbij wordt zij zelf ondersteund door een collega die ook bij het intakegesprek betrokken is en door collega’s die de similarity check (plagiaatcheck) uitvoeren en het omslag ontwerpen.
Ik vind het heel fijn om op deze manier direct contact met de docenten te hebben. En al gaan de textbooks inhoudelijk vaak mijn pet te boven, als het boek eenmaal af is geeft me dat veel voldoening.
Jacqueline Michielen-van de Riet
Open textbook in één dag
Natuurlijk zijn docenten erop gebrand hun lesstof zo goed mogelijk over te dragen en dus hiaten in commerciële boeken en de vooropleiding van studenten op te vangen. Toch vergt het inspanning opdat docenten en ondersteuning elkaar steeds beter weten te vinden. Wat daar zeker aan heeft bijgedragen is de door de bibliotheek georganiseerde eenmalige ‘Open Textbook in a day’-workshop. “Of ze al een dictaat hadden liggen of nog helemaal niks, de workshop bood geïnteresseerden een goede basis.”
Pionieren en uitdragen
Het balletje is sindsdien flink gaan rollen, met name dankzij mond-op-mond reclame voor de geboden ondersteuning. Er zijn zelfs docenten die al aan een tweede open textbook werken. Docenten die een eigen open textbook willen produceren kunnen uiteraard bij de dienst Open Textbooks aankloppen en ook (eerst) hun licht opdoen bij het stappenplan voor open textbooks waar Jacqueline aan heeft bijgedragen.
“Omdat het flink pionieren was om de ondersteuning op te zetten hebben we ook enkele presentaties gegeven binnen de werkgroep Bibliotheken Open & Online Onderwijs,” zegt Jacqueline. “Zo konden andere universiteiten en vooral HBO-instellingen hun voordeel doen met onze kennis en ervaring.” Een soort van open onderwijs over open onderwijs dus.
Next up: interactieve open textbooks
De verwachting is dat het aantal gepubliceerde open textbooks dit jaar bijna het dubbele zal zijn ten opzichte van vorig jaar. Veel vraag naar ondersteuning dus en ook aan waardering is geen gebrek. “Docenten zijn duidelijk blij met de hulp die we bieden. We krijgen vaak bedankjes of een uitnodiging voor de officiële presentatie van het textbook. Het is helemaal geweldig als de docent een mailtje aan ons doorstuurt, van iemand aan de andere kant van de wereld die aangeeft dat het open textbook heel nuttig was.”
Naast de steeds drukkere agenda staat ook constante vernieuwing hoog op de agenda bij de dienst Open Textbooks. Zo is er is al een project afgerond op het gebied van interactieve open textbooks. Dankzij de dynamische elementen, zoals interactieve grafieken, kunnen studenten een nog dieper begrip ontwikkelen van de gegevens en concepten die worden gepresenteerd. “We kijken nu hoe we ondersteuning voor deze interactieve open textbooks kunnen gaan uitrollen."
Docenten zijn duidelijk blij met de hulp die we bieden. We krijgen vaak bedankjes of een uitnodiging voor de officiële presentatie van het textbook.
Jacqueline Michielen-van de Riet
